تاریخچه حمل و نقل در جهان

ممکن است بار ها برای شما پیش آمده باشد که به پیدایش یکی از مهم ترین نیاز های انسان در طول تاریخ فکر کرده باشید. این فکر می تواند در هنگام سوار شدن به ماشین پدر یا مادرتان زمانی که می خواست شما را به دانشگاه برساند و یا وقتی که سوار هواپیما می شدید تا به ماموریتی کاری بروید و یا حتی زمانی که از خارج از کشور برای شما بسته ای ارسال می کردند به ذهن تان خطور کرده باشد… بله! نیاز به حمل و نقل. حمل و نقل یکی از صنایع حیاتی در جهان محسوب شده و می شود. از ابتدای تاریخ بشریت، انسان ها برای حمل و انتقال بار، اشیا و یا افراد، نیاز به وسایل نقلیه داشتند تا ضمن راحتی و سهولت در جابجایی، امنیت انتقال را نیز فراهم کند. به همین جهت است که این صنعت در طول تاریخ، مخصوصا در قرون اخیر به لطف انقلاب صنعتی، دستخوش تغییرات بسیاری شده است. در این مقاله قصد داریم تا با نگاهی به گذشته، تاریخچه حمل و نقل به همراه تغییرات اساسی و دگرگونی های این صنعت بزرگ را برای شما شرح دهیم.

اختراع چرخ (دوران باستان)

می توان اختراع چرخ را مهم ترین اختراع انسان دانست. بسیاری از متخصصین، تمامی پیشرفت امروزه بشر و اختراعات بزرگی که زندگی انسان معاصر را پایه گذاری کرده است را مدیون اصلی ترین اختراع نسل بشر، یعنی اختراع چرخ می دانند.

مدرک درستی از زمان دقیق پیدایش وسایل نقلیه چرخ دار در دست نیست اما مورخان، به طور تقریبی شکل گیری اولین ارابه ها را در سال 3500 قبل از میلاد در نظر گرفته اند. طبیعی است که در دوران باستان، صنعت حمل و نقل به انتقال از راه زمینی و در موارد کمی از راه دریایی محدود بوده است. اولین ارابه ها در سال 3500 قبل از میلاد توسط سومری ها اختراع شد که این ارابه ها را چهارپایان می کشیدند و تا قرون اخیر، موتور اصلی وسایل نقلیه، چهارپایان بودند.

لازم به ذکر است که ارابه های سومری ها چرخ هایی صفحه ای و مدور بود و پیدایش چرخ های پره ای به حدود 2400 سال پیش از میلاد باز می گردد. همچنین استفاده ی مصریان از ارابه ها مربوط به سال های 1700 قبل از میلاد بوده است.

ارابه ها را می توان وسایل نقلیه محبوب دوران باستان در نظر گرفت ولی از اصلی ترین ایرادات وارده به آن می توان، عدم راحتی در استفاده و همچنین عدم توانایی برای پیمودن راه های طولانی را نام برد.

می دانیم که در صنعت حمل و نقل، تنها بخشی از وظیفه ی راحتی و امنیت در جا به جایی به عهده ی وسیله ی نقلیه است و بخش دیگری آن بر عهده ی راه های حمل و نقل می باشد. به بیانی دیگر، بدون وجود راه های مناسب و امن جهت نقل و انتقال، وسایل نقلیه هر قدر هم که پیشرفت کنند، نیاز انسان را به خوبی نمی توانند رفع کنند.

با نگاهی به تاریخچه حمل و نقل در جهان متوجه می شویم که در دوران باستان، راه ها بیشتر به کوره راه های خاکی شباهت داشتند تا جاده هایی راحت که برای استفاده مسافران و کاروان های تجاری مناسب باشند. با توجه به آن چه که در تاریخچه حمل و نقل در جهان ثبت شده است، اولین سیستم حکومتی که اقدام به راهسازی و ایجاد بستر مناسب برای حمل و انتقال کرد، حکومت هخامنشیان در ایران بود. در آن زمان نه تنها راه های مناسبی جهت انتقالات ساخته شد، بلکه سربازان حکومتی امنیت این راه ها را تامین می کردند و همچنین در زمان داریوش هخامنشی، سیستم پیکی برای سرعت بخشیدن و سهولت بیشتر در انتقال مکاتبات و نامه ها، تحت عنوان چاپار به وجود آمد.

لازم به ذکر است که حمل و نقل عمومی در دوران باستان محدود به انتقال زمینی نبوده است و انسان ها، هرچند محدود، از راه های انتقال دریایی نیز با استفاده از کشتی های پارویی استفاده می کردند.

از وسایل نقلیه ی دیگری که می توان نام برد که تا امروز نیز از آن استفاده می شود، چرخ دستی ها و گاری ها بودند. انسان ها از این گاری ها برای انتقال بارها و محصولات کشاورزی و در برخی موارد حتی انتقال مسافر، از دوران باستان تا زمان حال حاضر استفاده کرده اند.

روند تغییرات در تاریخچه حمل و نقل

می توان گفت که تاریخچه حمل و نقل از ابتدای پیدایش وسایل نقلیه تا دوره رنسانس، یعنی سال های ابتدایی قرون 16 و 17، تغییرات چشمگیری را به خود ندید و اصل تحول صنعت حمل و نقل از قرون جدید و با انقلاب صنعتی شروع شد.

دوره رنسانس

از عوامل مهم تاثیرگذار بر صنعت حمل و نقل که در دوره رنسانس اتفاق افتاد می توان به ساخت موتور بخار، اولین طرح های هواپیما (البته نه به صورت عملی) و کشف نفت و استفاده از آن در صنایع اشاره کرد.

در ادامه چند مورد از مهم ترین اختراعات تاثیرگذار در تاریخچه حمل و نقل در دوره رنسانس را نام می بریم تا بتوانید بهتر سیر تحولات را در این صنعت درک کنید.

اولین طرح های هواپیما

در سال 1492 برای اولین بار لئوناردو داوینچی طرح هایی از یک ماشین پرنده را کشید و به رویای دیرینه ی پرواز کردن انسان، رنگ دیگری داد. گرچه این طرح ها هیچوقت عملی نشدند ولی اختراع هواپیما در قرون معاصر را به الهام از طرح های داوینچی نسبت می دهند.

اختراع زیردریایی

اولین زیردریایی تاریخ در سال 1620 توسط کورنلیس دربیل هلندی ساخته شد. در آن زمان تصور می شد که این زیردریایی پارویی قرار است بعده ها صد ها مایل به عمق دریا نفوذ کند.

اختراع کشتی موتور بخار

در سال 1783 یک موفقیت چشمگیر در تاریخچه حمل و نقل جهانی شکل گرفت. اختراع کشتی موتور بخار تحولی در حمل و نقل دریایی ایجاد کرد و باعث کاهش زمان سفر های دریایی و رونق گرفتن این صنعت شد.

بازرگانان، بهتر، راحت تر و با سرعت بیشتری می توانستند کالای های بازرگانی خود را بین کشور ها و یا حتی قاره ها جابجا کنند و تجارت دریایی بسیار پررونق شد. همچنین از نظر نظامی نیز نیروی دریایی کشور های مختلف تحت تاثیر این اختراع بزرگ قرار گرفته و قدرت بیشتری یافت که یکی از تاثیرات آن، تامین امنیت بیشتر برای راه ها و سفر های دریایی شد.

بالن های حرارتی

یکی از اختراعات جالب دوره ی رنسانس، بالن های حرارتی بود که توسط برادران مونت گلفیه ساخته شد.

اختراع اتومبیل

اولین خودروی موتوری توسط نیکلاس جوزف کاگنوت در سال 1769 ساخته شد. این خودرو که به آن اتومبیل می گفتند، به موتور بخار مجهز بود و می توانست 4 سرنشین را با سرعتی تقریبا معادل با 3.5 کیلومتر در ساعت جابجا کند. لازم به ذکر است که درشکه ها و اسب ها سرعتی تقریبا برابر با 30-60 کیلومتر بر ساعت دارند و این اتومبیل، در قیاس با وسایل نقلیه آن دوره که اسب ها و درشکه ها بودند، چندان کاربردی نبود.

در واقع بیشتر نوعی وسیله نقلیه لوکس محسوب می شد که افراد متمول از آن برای تردد در داخل شهر استفاده می کردند. (3.5 کیلومتر در ساعت تقریبا برابر است با سرعت قدم زدن عادی انسان) ولی به نوبه ی خود، این اتومبیل الهام بخش خودرو های آینده شد که یکی از اصلی ترین تحولات در تاریخچه حمل و نقل در جهان می باشد.

اختراع دوچرخه

بارون کارل فون دریس اولین دوچرخه را در سال 1790 ساخت. دوچرخه نیز تحولی در وسایل نقلیه تک سرنشین ایجاد کرد. تا آن زمان، تنها وسیله ی نقلیه تک سرنشین، اسب های زین شده بودند که نیاز به مراقبت، تربیت و نگهداری خاص داشتند ولی دوچرخه یک وسیله ی بی جان است که به راحتی با رکاب زدن، بدون نیاز به مهارت اسب دوانی، سوار خود را به مقصد می رساند.

اختراع لوکوموتیو بخار

موتور بخار را می توان مهم ترین اختراع دوره رنسانس دانست.

پایه هایی که با اختراع این موتور در صنعت حمل و نقل گذاشت شد، سبب به وجود آمدن وسایل نقلیه سریع و کاربردی تر شد که از مهم ترین آن ها می توان به لوکوموتیو بخار اشاره کرد. اولین لوکوموتیو بخار توسط ریچارد ترویتیک در سال 1804 میلادی ساخته شد.

اختراع خودرو با سوخت بنزین و هیدروژن

اختلاف بر سر این موضوع که چه کسی خودرویی که شروع صنعت خودروسازی و خودرو های امروزی بوده است را اختراع کرده است. اما اگر بخواهیم دقیق بگوییم، اولین اتومبیل با موتور احتراق داخلی را فرانکو آیزاک د ریواز در سال 1807 اختراع کرد که سوخت آن هیدروژن بود. همچنین اولین خودرو بنزینی را کارل بنز در سال 1886 ساخت.

موتورسیکلت

در سال 1885 اولین دوچرخه موتور دار ساخته شد که ما ایرانی ها به آن می گوییم موتورسیکلت. مخترعان این دوچرخه موتور دار، ویلهلم مایباخ و دایملر بودند.

کشتی هوایی (زپلین)

در سال 1889 اولین کشتی هوایی توسط فردیناند فون زپلین ساخته شد که آن را زپلین نامید. کشتی هوایی زپلین را می توان آخرین اختراع مهم در قرون رنسانس دانست.

دوره ی رنسانس به طور کل، سرآغازی بر زندگی انسان ها بود و پایه ریزی زندگی انسان مدرن از این دوره و با انقلاب صنعتی شروع شد.

طبیعی است که مهم ترین اتفاقات آغاز کننده و حوادث بنیان گذار در هر صنعتی در این دوره اتفاق افتاده است. همانطور که گفته شد، اختراع موتور بخار و استفاده از زغال سنگ و در پی آن کشف نفت و استفاده از فراورده های نفتی نظیر بنزین، تاثیر بسیار زیادی بر سرعت تولیدات صنایع و سرعت و کیفیت حمل و نقل در جهان گذاشت و باعث کوچک تر شدن جهان و نزدیکی هرچه بیشتر انسان های سراسر کره ی خاکی به یکدیگر و در ادامه، باعث از بین رفتن ابهامات، گنگی ها و خطرات و نا امنی ها در راه های زمینی و دریایی شد. به طور کل، این دوره رنگی جدید به زندگی انسان و همچنین تاریخچه ی حمل و نقل داد.

دوران معاصر

وقتی از دوران مختلف تاریخچه حمل و نقل عبور می کنیم و به دوران معاصر می رسیم، سیر تحولات را می توانیم به خوبی ببینیم و متوجه می شویم که همه ی تغییرات اساسی در دوره ی رنسانس به وجود آمدند و ادامه ی رویداد های رنسانس در دوران معاصر به ارائه ی وسایل نقلیه به شکل امروزی انجامید.

از مهم ترین تغییر شکل ها و ابداعات و اختراعاتی که در دوران معاصر صورت گرفت می توان به ساخت اولین هواپیما و هلی کوپتر اشاره کرد. همچنین اختراعات و ابداعات جالب دیگری نیز در این دوره به وقوع پیوست. وسایلی همچون اسکیت برد، اسکوتر و هوانو حاصل همین تغییر و تحولات در صنعت حمل و نقل بودند. همچنین جاده ها و مسیر های تردد با کیفیت بیشتر ساخته شد و مستحکم تر و عریض تر شد تا بتوانند راحتی و سرعت و دوام بیشتری به حمل و نقل عمومی ببخشند.

این اختراعات سبب شد که به راستی انسان حاکم بر تمامی نقاط زمین باشد و گوشه ای از این کره ی خاکی از نفوذ انسان و ارتباطات گسترده بشر با یکدیگر، پنهان نماند. همین امر سبب شد تا برای محقق شدن آرزو های بلند پروازانه تر، به ساخت شاتل های فضایی، فضا پیما ها و موشک هایی که بتوانند آن ها را تا بیرون جو زمین همراهی کنند روی آورده شود و فضا پیمایی همچون آپولو که ماه را فتح کرد می تواند مثال قابل توجهی در این امر باشد.

جمع بندی

انسان همواره در حال پیشرفت و دست یابی به آرزو های بلند پروازانه ی خویش است. ممکن است در آینده اختراعاتی به وجود بیایند که به شکلی انقلابی مسیر سیر تحولات تاریخچه ی حمل و نقل در جهان را عوض کنند و یا ابداعاتی خلاقانه شود و وسایل نقلیه ای که هم اکنون از آن ها استفاده می کنیم را بهینه سازی کنند. همان گونه که بیشتر تحولاتی که در قرون معاصر در صنعت حمل و نقل شکل گرفت، تکمیل کننده و بهینه کننده ی همان اختراعاتی بودند که در قرون رنسانس به وقوع پیوستند.

شما فکر می کنید در ادامه انسان ممکن است برای دست یابی به کدام آرزوی خود اختراعی جدید کرده و مسیر جدیدی را برای رسیدن به آن هموار سازد؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

اختراع چرخ و ارابه در چه زمانی اتفاق افتاد؟

مورخان، به طور تقریبی شکل گیری اولین ارابه ها را در سال 3500 قبل از میلاد در نظر گرفته اند. اولین ارابه ها در سال 3500 قبل از میلاد توسط سومری ها اختراع شد که این ارابه ها را چهارپایان می کشیدند.

اولین اتومبیل در چه زمانی اختراع شد و چه ویژگی هایی داشت؟

اولین خودروی موتوری توسط نیکلاس جوزف کاگنوت در سال 1769 ساخته شد. این خودرو که به آن اتومبیل می گفتند، به موتور بخار مجهز بود و می توانست 4 سرنشین را با سرعتی تقریبا معادل با 3.5 کیلومتر در ساعت جابجا کند.