پیش از آن که به موضوع بارنامه ی مستر (Master Air Waybill) بپردازیم، توضیحی اجمالی بدهیم درباره این که بارنامه به طور کل چیست، چرا باید برای حمل بار، بارنامه داشته باشیم و کاربرد های کلی این سند چه می باشد تا با مفهوم کلی بارنامه آشنا شوید، سپس به موضوع بارنامه ی مستر و توضیح جزئیات آن می پردازیم.
بارنامه چیست؟
بارنامه نوعی سند و مدرک است که برای هر گونه جا به جایی و حمل و نقل کالا و بار، مورد نیاز است و بر اساس مقررات دولت ها، بدون بارنامه هیچ باری نباید جابه جا شود. به بیانی دیگر، بارنامه نوعی سند دریافت خدمات حمل و نقل می باشد که در اکثر مواقع، سند مالکیت بار و محموله محسوب می شود. به طور مثال، اگر بار مفقود شود، فردی که بارنامه ی آن را در دست داشته باشد می تواند ادعای مالکیت آن بار را داشته باشد.
در بارنامه، اطلاعات کامل بار و محتویات آن و مشخصات فرستنده، گیرنده و شرکت حمل کننده ی بار و آدرس دقیق مبدا و مقصد به همراه شرایط و روش حمل بار ذکر می شود. این سند را شرکت حمل کننده ی بار تنظیم می کند و به حمل کننده ی بار تحویل می دهد و پس از رسیدن به مقصد، بارنامه تحویل گیرنده داده می شود.
همچنین در حمل و نقل های بین‌المللی، بارنامه به گمرک تحویل داده می شود. با این کار، گیرنده ی بار نزد گمرک از صلاحیت مالکیت بار برخوردار می شود و اگر خلاف این موارد انجام شود، امکان خروج بار از گمرک وجود ندارد و بار توسط دولت ضبظ می شود.
یکی از انواع بارنامه، بارنامه ی هوایی (Air Waybill) می باشد که برای حمل و نقل های هوایی صادر می شود. به طور معمول، بارنامه ی هوایی شامل ویژگی های زیر باید باشد:
- مشخصات کامل فرستنده و گیرنده.
- مشخصات فرودگاه مبدا و مقصد
- نام شرکت حمل کننده بار
- مشخصات بار
- نحوه ی حمل و تحویل بار
- مشخصات پرواز
- کد هشت رقمی شماره بارنامه و کد سه رقمی شرکت هواپیمایی
- شرایط پرداخت
- زمان فرود هواپیما و تحویل بار
معمولا بارنامه های هوایی فاقد ارزش مالکیتی هستند و در حقیقت به نوعی برای بیمه ی بار صادر می شوند.
با توجه به اهمیت این مدارک، 12 نسخه از آن صادر می شود که سه نسخه ی آن دارای ارزش قانونی هستند و 9 نسخه ی مابقی آن، برای بخش های مختلف شرکت حمل کننده ی بار، جهت انجام امور مربوط به حمل صادر می شود. سه نسخه ی اصلی در اختیار فرستنده، شرکت حمل کننده ی بار و گیرنده قرار می گیرد. البته امروزه بیشتر این بارنامه ها به صورت الکترونیکی صادر می شوند و به افراد مجاز، اجازه ی دسترسی به آن ها را می دهند.
بارنامه های هوایی انواع مختلفی دارند که یکی از آن ها، بارنامه ی مستر است. در ادامه به توضیح این بارنامه و کاربرد آن می پردازیم.
بارنامه مستر (Master Air Waybill)
بارنامه مستر MAWB (Master Air Waybill) یا همان بارنامه اصلی یا سند مادر، سندی است که شرکت های هوایی در ازای دریافت بار از شرکت‌های حمل و نقل کانسولیدیت یا فورواردی و تحویل آن در مقصد، صادر می کنند.
باید توجه داشت که به طور معمول، گیرنده ای که در بارنامه ی مستر مشخص می شود، شرکت طرف قرارداد با فورواردر می‌باشد. به بیانی دیگر می توان گفت که این بارنامه، قراردادی است بین شرکت حمل کننده کریر (Carrier) و شرکت حمل کننده ی فورواردر (Forwarder). بارنامه ی مستر دارای یک شماره سریال ۱۱ رقمی است که برای بررسی وضعیت تحویل، موقعیت فعلی و رزرو به کار می رود. این 11 عدد، اطلاعات زیر را نمایش می دهند:
- سه رقم اولی که در این شماره ی 11 رقمی می آید، کد معرف ایرلاین است. هر ایرلاین کد سه رقمی مخصوص خود را دارد که این امر باعث می شود با شماره ی 11 رقمی، شرکت هواپیمایی حمل کننده ی بار مشخص شود.
- هفت رقمی که بعد از سه رقم اول می آیند، شماره ی محموله و بار هستند.
- رقم آخر به عنوان رقم کنترل شناخته می شود که کم تر از عدد 6 بوده و پس از محاسباتی خاص بدست می آید.
کاربرد بارنامه مستر
همان طور که گفتیم، بارنامه مستر سندی است که بین فرستنده و شرکت حمل کننده ی بار تنظیم میشود و سند تحویل کالا به مقصد مشخص شده می باشد. این سند باید قبل از حمل بار بین اشخاص حقیقی و حقوقی که ذکر شد، تکمیل شده و به امضای طرفین برسد تا ارزش اجرایی داشته باشد و پس از صادر شدن آن، تا زمان تحویل بار اعتبار داشته و بر اساس آن، اگر هزینه های مشخص شده در زمان تعیین شده پرداخت نگردد، حمل کننده بار می تواند از تحویل آن به گیرنده امتناع کند.
همچنین این بارنامه به نوعی بیمه ی بار تا مقصد آن می باشد تا اگر در هنگام حمل، آسیبی به بار وارد گردد یا به نحوی محموله مفقود شود، شرکت حمل کننده ی بار خسارت وارده را بپردازد. باید توجه داشت که این سند ارزش قضایی دارد و قابل پیگیری قانونی است.
از دیگر کاربرد هایی که بارنامه ی مستر دارد این است که با مراجعه به سامانه ی رهگیری و با وارد کرد کد درج شده در بارنامه می توان اطلاعات دقیق وضعیت فعلی بار و زمان و محل تحویل آن را بدست آورد.
از مهم ترین کاربرد های بارنامه ی مستر می توان به این مورد اشاره کرد که با توجه به نوع کالا و محموله که در بارنامه مشخص می شود، می توان زمان ترخیص آن را مشخص کرد. این موضوع برای بار هایی که محموله خاص محسوب می شوند و زمان تحویل و ترخیص آن ها مهم است و یا شرایط نگهداری و حمل خاصی باید برای آن ها اعمال شود، بسیار حائز اهمیت می باشد.
مزایای استفاده از بارنامه مستر
- کاهش احتمال سرقت و آسیب به بار
- کاهش هزینه ها
- پیگیری بار ارسالی
خلاصه مطالب
در این مقاله فهمیدیم که بارنامه نوعی سند و مدرک است که برای هر گونه جابه‌جایی و حمل و نقل کالا و بار، مورد نیاز است. یکی از انواع بارنامه، بارنامه هوایی است که برای حمل و نقل های هوایی صادر می شود و یکی از مهم ترین انواع بارنامه ی هوایی، بارنامه مستر می باشد. در ادامه شرایط صدور بارنامه مستر و طرفین قرارداد این بارنامه را توضیح دادیم و کاربرد های مهم بارنامه مستر، از جمله بیمه محموله، شرایط پیگیری موقعیت و تحویل آن و همچنین ترخیص کالا را بررسی نمودیم. امیدواریم این مقاله برای تان مفید بوده باشد.
سوالات متداول
بارنامه مستر چیست ؟
سندی است که شرکت های هوایی در ازای دریافت بار از شرکت‌های حمل و نقل کانسولیدیت یا فورواردی و تحویل آن در مقصد، صادر می کنند.
بارنامه مستر چند رقم است ؟
این بارنام شامل 11 رقم می باشد که هرکدام از ارقام مفهوم خاص خود را دارد.
کاربرد بارنامه مستر چیست ؟
سندی بین فرستنده و شرکت حمل کننده ی بار، نوعی بیمه ، کسب اطلاعات دقیق بار از طریق کد، مشخص شدن زمان ترخیص
